راه آهن مشهد – نیشابور برای ثبت ملی مستندسازی شد

حسین زارع صفت روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: راه آهن خراسان رضوی و تأسیسات مربوط به آن یکی از قدیمی ترین و با ارزشترین خطوط ریلی کشور به لحاظ تاریخی و معماری است.
وی ادامه داد: در نخستین گام در جریان ‘طرح ثبت جهانی میراث صنعتی راه آهن ایران’ با هماهنگی و همراهی مؤثر مدیریت راه آهن خراسان ایستگاه راه آهن مشهد در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: طی روزهای آینده با حضور مسئولان کشوری و استانی راه آهن و سازمان میراث فرهنگی از لوح ثبتی راه آهن مشهد رونمایی می شود.
وی افزود: ساختمان ایستگاه راه آهن در شمار خلاقیتها و نبوغ مهندسی قرار دارد و از نظر ساختار معماری در ایران کم نظیر است.
زارع صفت ادامه داد: با توجه به اهمیت موضوع با همراهی و مشارکت کارشناسان راه آهن خراسان کار تکمیل و مستندسازی کامل محور ریلی خراسان در مسیر مشهد تا نقاب در شهرستان نیشابور انجام شده است.
وی گفت: همه ساختمانها و تاسیسات این محور از جمله ساختمان ایستگاهها، بخش مسکونی، پلها، مخازن آب و انبار توشه از جمله خلاقیتهای معماری هستند که در محدوده راه آهن خراسان مورد بررسی قرار گرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی افزود: بر این اساس ایستگاه راه آهن مشهد و ایستگاههای سلام، فریمان، ابومسلم، تربت، کاشمر، خیام، نیشابور، عطار، فردوس، سبزوار، بیهق، اسفراین و نقاب از نظر اجزا و عناصر معماری و کاربرد هر یک از بناها و تأسیسات مرتبط با راه آهن مورد تجزیه و تحلیل جداگانه قرار گرفته اند.
وی ادامه داد: علاوه بر ثبت آثار ملموس در این مسیر به دنبال ثبت میراث ناملموس راه آهن از جمله نخستین رئیس قطار، راننده قطار، نخستین سوزنبانان، میهمانداران، مهندسان و متولیان ساخت این مجموعه نیز هستیم.
زارع صفت گفت: ساخت ایستگاه راه آهن مشهد از سال ۱۳۱۸ شمسی آغاز و تا سال ۱۳۲۰ که قوای متفقین وارد ایران شدند ادامه داشت و پس از آن عملیات اجرایی تا سال ۱۳۲۹ متوقف ماند تا اینکه ساختمان ایستگاه راه آهن توسط معماران ایرانی حیدر غیایی، عبدالعزیز فرمانیان، محسن فروغی و یک معمار فرانسوی به نام فرناند پویون طراحی و ساخت آن به وسیله مهندسان یک کنسرسیوم و تحت نظارت مهندس غلامرضا کباری در ۲۵ شهریور ۱۳۳۴ شمسی و در ادامه در چهارم آبان ۱۳۴۵شمسی دنبال شد و با دو ایستگاه باری و مسافربری و هفت خط مسافربری، باری و گمرکی به بهره برداری رسید.
وی افزود: ساختمان اصلی ایستگاه مزبور در زمینی به مساحت حدود 12 هزار مترمربع ساخته شده و ترکیب کلی فضای آن و ساختار مستطیلی پلان و نمای کلاسیک با ستونهای منظم و پوشش منحنی یادآور آثار برجسته دوران بعد از جنگ جهانی است.
زارع صفت ادامه داد: وجود کتیبه بر ستونهای میانی و انتهایی فضای داخلی بنا آن را به معماری اسلامی نزدیک کرده است.
راه آهن خراسان حدود 60 سال قدمت دارد و هم اینک سهم 50 درصدی از حجم قطارهای مسافربری کشور و سهم 85 درصدی از ترانزیت ریلی کشور را داراست.
هم اکنون بیش از 1550 اثر تاریخی و فرهنگی استان خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.